ตามพระราชบัญญัติการบัญชี พ.ศ. 2543 กำหนดให้เจ้าของบริษัทต้องจัดให้มีการทำบัญชีและนำส่งงบการเงินต่อกรมพัฒนาธุรกิจการค้า โดยต้องทำงบกำไรขาดทุนควบคู่ไปด้วย แต่หลายคนอาจยังสงสัยว่ารายงานทางการเงินและงบกำไรขาดทุนคืออะไร บ่งบอกอะไรเกี่ยวกับบริษัท และมีความแตกต่างกันอย่างไร ไปหาคำตอบพร้อมกันในบทความนี้เลย
งบการเงินคืออะไร แตกต่างกับงบกำไรขาดทุนอย่างไร
งบการเงินและงบกำไรขาดทุนเป็นรายงานทางการเงินจะแตกต่างกัน รายงานที่แสดงภาพรวมการเงินของบริษัทในช่วงเวลาหนึ่ง โดยในรายงานนั้นจะมี “งบกำไรขาดทุน” เพื่อช่วยให้เรารู้ว่าบริษัทมีเงินเท่าไร หนี้สินแค่ไหน และมีกำไรหรือขาดทุนจากการดำเนินธุรกิจหรือไม่ ดังนั้น ก่อนส่งงบการเงินต้องทำงบกำไรขาดทุนและรายงานอื่น ๆ ให้ครบก่อน ซึ่งงบการเงินทั้งหมดจะต้องมีเนื้อหา ดังนี้
1. งบแสดงฐานะการเงิน (Statement of Financial Position)
งบแสดงฐานะการเงิน หรือที่เรียกง่าย ๆ ว่า งบดุล (Balance Sheet) คือ รายงานที่บอกว่า “ธุรกิจของเรามีอะไรบ้าง” ณ วันหนึ่ง เช่น วันที่สิ้นปีหรือสิ้นไตรมาส งบนี้จะแสดงข้อมูล 3 ส่วนหลัก คือ
- ทรัพย์สิน (Assets) สิ่งที่บริษัทเป็นเจ้าของ เช่น เงินสด สินค้าในสต๊อก หรืออาคาร
- หนี้สิน (Liabilities) สิ่งที่บริษัทต้องจ่าย เช่น เงินกู้หรือค่าใช้จ่ายที่ยังไม่ได้ชำระ
- ส่วนของผู้ถือหุ้น (Equity) เงินลงทุนของเจ้าของหรือผู้ถือหุ้น หลังหักหนี้สินออกจากทรัพย์สิน
1.1 สินทรัพย์
สินทรัพย์ หมายถึง ทรัพยากรที่กิจการมีอยู่ ซึ่งมีประโยชน์เชิงเศรษฐกิจของบริษัทหรืออยู่ในรูปของการเพิ่มประสิทธิภาพในการดำเนินงาน อันจะก่อให้เกิดกระแสเงินสดเข้าหรือลดกระแสเงินสดออกของกิจการในอนาคต เช่นกิจการผลิตสินค้า ใช้สินทรัพย์ในการผลิตสินค้าตามความต้องการของลูกค้า ทำให้ลูกค้าพร้อมที่จะจ่ายเงินเพื่อซื้อสินค้านั้นและกิจการได้รับผลตอบแทนเป็นกระแสเงินสดเข้ามา และเป็นประโยชน์ต่อกิจการในการนำไปจัดหาทรัพยากรอื่น ๆ ต่อไป ซึ่งสินทรัพย์แบ่งออกได้เป็น 2 ประเภท ดังนี้
- ก. สินทรัพย์หมุนเวียน ( Current Assets) คือสินทรัพย์ที่มีสภาพคล่อง โดยเปลี่ยนเป็นเงินสดได้เร็ว และคาดว่าจะก่อให้เกิดประโยชน์ต่อกิจการได้ภายในระยะเวลา 1 ปี ได้แก่ เงินสด เงินฝากธนาคาร ลูกหนี้การค้า สินค้า เป็นต้น
- ข. สินทรัพย์ไม่หมุนเวียน (Non-Current Assets) เป็นสินทรัพย์ที่มีสภาพคล่องต่ำกว่าสินทรัพย์หมุนเวียน ไม่สามารถเปลี่ยนเป็นเงินสดได้เร็ว มีลักษณะคงทนถาวร และก่อให้เกิดประโยชน์ต่อกิจการมากกว่า 1 ปี ได้แก่ ที่ดิน อาคาร เงินลงทุนระยะยาว เงินให้กู้ยืมระยะยาว สินทรัพย์ที่ไม่สามารถจับต้องได้แต่มีมูลค่าก่อให้เกิดประโยชน์ต่อกิจการ เช่น เครื่องหมายการค้า ลิขสิทธิ์ สิทธิบัตร เป็นต้น
1.2 หนี้สิน
หนี้สิน หมายถึง ภาระผูกพันของกิจการที่จะก่อให้เกิดการสูญเสียทรัพยากรที่มีประโยชน์ในเชิงเศรษฐกิจของกิจการ ซึ่งกิจการต้องจ่ายชำระคืนให้แก่บุคคลภายนอก โดยหนี้สินแบ่งออกได้เป็น 2 ประเภทดังนี้
- ก. หนี้สินหมุนเวียน (Current Assets) หรือเรียกว่าหนี้สินระยะสั้น เป็นภาระผูกพันของกิจการที่ต้องชำระคืนให้แก่บุคคลภายนอกภายในระยะเวลาไม่เกิน 1 ปี ได้แก่ เจ้าหนี้การค้า ค่าใช้จ่ายค้างจ่าย เงินเบิกเกินบัญชีธนาคาร เงินกู้ยืมระยะสั้น เป็นต้น
- ข. หนี้สินไม่หมุนเวียน (Non-Current Assets) หรือเรียกว่าหนี้สินระยะยาว เป็นภาระผูกพันของกิจการที่ต้องชำระคืนให้แก่บุคคลภายนอกซึ่งมีระยะเวลาในการชำระคืนเกินกว่า 1 ปี ได้แก่ เงินกู้ยืมระยะยาว หุ้นกู้ระยะยาว เป็นต้น
1.3 ส่วนของผู้ถือหุ้น
ส่วนของผู้ถือหุ้น หมายถึง ส่วนที่เป็นเงินลงทุนจากเจ้าของกิจการซึ่งอยู่ในรูปของหุ้นสามัญหรือหุ้นบุริมสิทธิรวมกับกำไรที่กิจการทำมาหาได้สะสมรวมกันในแต่ละปี โดยปกติกิจการจะกันกำไรสะสมไว้ส่วนหนึ่งและกำหนดจ่ายผลตอบแทนให้แก่ผู้ถือหุ้นจากกำไรสะสมในรูปของเงินปันผล
2. งบกำไรขาดทุน (Profit and Loss Statement)
งบกำไรขาดทุนเป็นงบที่แสดงผลประกอบการของบริษัทว่ามีกำไรหรือขาดทุนในช่วงระยะเวลาหนึ่ง เช่น รายไตรมาสหรือรายปี เพื่อวัดประสิทธิภาพในการดำเนินงานของธุรกิจว่ามีรายได้ ค่าใช้จ่ายที่เกิดขึ้นในงวดนั้น ข้อมูลจากงบนี้ช่วยให้ผู้เจ้าของธุรกิจ นักลงทุน แลผู้อื่นที่มีส่วนได้เสีย รู้ว่าจะตัดสินใจอย่างไรในการควบคุมต้นทุนเพื่อสร้างกำไรได้มากขึ้น
ก. รายได้
รายได้ คือ รายรับที่กิจการได้มาจากการดำเนินธุรกิจ เป็นผลมาจากการขายสินค้าและบริการให้แก่ลูกค้าซึ่งเป็นกิจกรรมการดำเนินงานตามปกติของธุรกิจ เช่น รายได้จากการขายสินค้าประเภทรถยนต์ รายได้จากการให้บริการที่ปรึกษา เป็นต้น หรืออาจอยู่ในรูปผลตอบแทนอื่นๆที่ไม่ได้เกิดจากการดำเนินงานปกติ ได้แก่ รายได้จากการขายเศษวัสดุเหลือใช้ รายได้จากดอกเบี้ยรับธนาคาร
ข. ค่าใช้จ่าย
ค่าใช้จ่าย หมายถึง ต้นทุนขาย ต้นทุนการให้บริการ ค่าใช้จ่ายในการขาย ค่าใช้จ่ายในการบริหาร และต้นทุนทางการเงิน
ค. กำไร (ขาดทุน) สุทธิ
เกิดจากรายได้หักด้วยค่าใช้จ่ายเป็นตัวเลขที่แสดงผลประกอบการที่ผ่านมา และแสดงถึงความสามารถในการดำเนินงานของกิจการ
3. งบแสดงการเปลี่ยนแปลงส่วนของผู้ถือหุ้น (Statement of Changes Equity)
งบที่แสดงเงินที่เปลี่ยนไปของเจ้าของและผู้ถือหุ้นตั้งแต่ต้นปีจนถึงปลายปี ทุนที่ชำระแล้ว เปลี่ยนแปลงด้วยการเพิ่มทุน กำไรสะสมเพิ่มขึ้นด้วยกำไรสุทธิหรือลดลงด้วยการจ่ายเงินปันผล
4. หมายเหตุประกอบงบการเงิน (Notes to Financial Statement)
เป็นข้อมูลที่แสดงเพิ่มเติมที่ประกอบด้วยข้อมูลทั่วไปของกิจการ เกณฑ์การจัดทำงบการเงิน นโยบายการบัญชีที่สำคัญ บุคคลกิจการที่เกี่ยวข้องกัน เป็นการแสดงรายละเอียดอธิบายรายการในงบการเงิน
5. งบกระแสเงินสด (Cash Flow Statement)
งบที่แสดงการได้มาและใช้ไปของเงินสด ซึ่งแสดงสภาพคล่องของกิจการ ประกอบด้วย 3 กิจกรรม ได้แก่ กระแสเงินสดจากกิจกรรมดำเนินงาน (Operating Activities) กระแสเงินสดจากกิจกรรมการลงทุน (Investing Activities) และกระแสเงินสดจากกิจกรรมการจัดหา (Financing Activities)
กรณีที่เป็นบริษัทจำกัด ตามมาตรฐานรายงานทางการเงินไม่ได้กำหนดให้จัดทำงบกระแสเงินสด แต่กำหนดให้จัดทำสำหรับบริษัทมหาชน
ประโยชน์ของงบการเงิน
งบการเงินเป็นเอกสารสำคัญการเงินของกิจการที่ช่วยให้เจ้าของธุรกิจ นักลงทุน และผู้อื่นที่ได้ผลโยชน์ ได้อย่างรอบด้าน ซึ่งมีจุดเน้นและประโยชน์ที่แตกต่างกัน ดังนี้
- งบกำไรขาดทุนแสดงผลกำไรขาดทุนของธุรกิจ และรายได้และค่าใช้จ่ายของกิจการ
- งบแสดงฐานะการเงิน แสดงให้เห็นภาพรวมของธุรกิจ ฐานะการเงิน สภาพคล่องของกิจการ ความสามารถในการชำระหนี้ รวมถึงประสิทธิภาพในการบริหารสินทรัพย์ของกิจการ
- งบแสดงการเปลี่ยนแปลงส่วนของผู้ถือหุ้น ส่วนของผู้ถือหุ้นแสดงให้เห็นมูลค่าของกิจการ ในการประเมินมูลค่าหุ้นของกิจการ มีตัวชี้วัดประการหนึ่งเรียกว่ามูลค่าตามบัญชี (Book Value) โดยคำนวณจากสินทรัพย์สุทธิหรือส่วนของผู้ถือหุ้นซึ่งเท่ากับ สินทรัพย์รวมหักด้วยหนี้สินรวม และยังแสดงการเคลื่อนไหวของทุนเช่นการเพิ่มทุน การจ่ายเงินปันผล
- หมายเหตุประกอบงบการเงิน เป็นส่วนที่แสดงรายละเอียดของรายการในงบการเงิน นโยบายการบัญชีที่กิจการใช้ ได้แก่ วิธีการรับรู้รายได้ วิธีการคิดค่าเสื่อมราคา รวมทั้ง ภาระผูกพันในอนาคต ความคืบหน้าคดีความฟ้องร้อง เป็นต้น
- งบกระแสเงินสด แสดงให้เห็นที่มาที่ไปของกระแสเงินสดว่ามาจากกิจกรรมดำเนินงานปกติ มาจากการลงทุน การกู้ยืมหรือชำระเงินคืนกู้ ถึงแม้มาตรฐานรายงานทางการเงินจะไม่ได้กำหนดให้บริษัทจำกัดจัดทำ แต่การจัดทำงบกระแสเงินสดจะช่วยผู้ประกอบการในการวางแผนการใช้เงิน ทำให้ทราบถึงสภาพคล่องในการดำเนินงาน สามารถนำไปใช้วางแผนการใช้จ่ายของกิจการได้ โดยไม่จำเป็นต้องจัดทำตามรูปแบบที่เป็นทางการเหมือนบริษัทมหาชนก็ได้
โปรแกรมบัญชี PEAK ตัวช่วยบันทึกและเรียกดูงบการเงิน
โปรแกรมบัญชี PEAK เป็นโปรแกรมบัญชีออนไลน์ที่ผู้ประกอบการและนักบัญชีสามารถออกเอกสารงานบัญชีภาษี บันทึกลงบัญชีอัตโนมัติ และสามารถเรียกดูงบการเงิน ได้ทั้งในส่วนของงบแสดงฐานะการเงินและงบกำไรขาดทุนของกิจการได้ ดังนี้
วิธีดูงบแสดงฐานะการเงินในโปรแกรมบัญชี PEAK
เข้าสู่เมนูบัญชี เลือกประเภทรายงาน ได้แก่ งบแสดงฐานะการเงิน งบกำไรขาดทุน
2. กำหนดรูปแบบของรายงาน โดยเลือก
ประเภทรายเดือนหรือรายวัน
งวดเวลา 1 เดือน 3 เดือน 12 เดือน
ระยะเวลาสิ้นสุด เดือน/ปี
เปรียบเทียบย้อนหลัง 5 งวด 6 งวด 7 งวด 8 งวด
3. กด Export เพื่อเลือกดาวน์โหลดหรือส่งรายงานไปยังอีเมล
งบการเงิน และ งบกำไรขาดทุน เป็นเอกสารรายงานการทำธุรกิจในแง่มุมต่าง ๆ ที่ช่วยให้เจ้าของธุรกิจ นักลงทุน และผู้ที่ได้ประโยชน์ วิเคราะห์ศักยภาพและความมั่นคงของบริษัทได้อย่างชัดเจน นอกจากนี้ งบกำไรขาดทุนยังเป็นส่วนหนึ่งของงบการเงิน เราห้ามลืมทำงบกำไรขาดทุนให้เรียบร้อยก่อนส่งงบการเงินเด็ดขาดเลย
ติดตามความรู้จาก โปรแกรมบัญชี PEAK ได้ที่ peakaccount.comหรือเข้าใช้งานโปรแกรม คลิก เข้าสู่ระบบ PEAK
